USCIRF: Quyền tự do tôn giáo phải được đảm bảo bằng pháp luật!

 Loa Phường

          Trong các Báo cáo về tự do tôn giáo quốc tế 2022 vừa được USCIRF công bố, không khác mấy với báo cáo này các năm trước, đều nhấn mạnh, xoáy sâu vào lên án Việt Nam vi phạm quyền tự do tôn giáo thể hiện qua việc ban hành Luật tôn giáo và tín ngưỡng, xin trích:

 - “Chính phủ tiếp tục thực thi Luật Tín ngưỡng và Tôn giáo năm 2018, như đã được viết và thực thi, trái với các tiêu chuẩn nhân quyền quốc tế”,

- “Hiến pháp Việt Nam quy định rằng công dân “có thể theo bất kỳ tôn giáo nào hoặc không theo tôn giáo nào” và “các tôn giáo đều bình đẳng trước pháp luật”. Hiến pháp cũng quy định việc tôn trọng và bảo vệ quyền tự do tín ngưỡng và tôn giáo. Tuy nhiên, nó cho phép chính quyền hạn chế các quyền con người, bao gồm quyền tự do tôn giáo, vì lý do “quốc phòng, an ninh quốc gia, trật tự và an ninh xã hội, đạo đức xã hội và phúc lợi của cộng đồng”. Luật Tín ngưỡng và Tôn giáo năm 2018 của Việt Nam có các quy định tương tự cho phép hạn chế quyền tự do tôn giáo”,

- “luật pháp áp đặt các yêu cầu phức tạp và nặng nề đối với các nhóm tôn giáo phải đăng ký với chính phủ. Ví dụ, luật yêu cầu các nhóm tôn giáo phải đăng ký hoạt động tôn giáo, tụ họp tôn giáo và được chính thức công nhận. Mỗi bước này đòi hỏi một quy trình đăng ký riêng biệt, yêu cầu các nhóm gửi thông tin sâu rộng về các tổ chức và hoạt động của họ”…

Chung quy xuyên suốt 2 trang báo cáo về tự do tôn giáo Việt Nam, dù thừa nhận Luật tín ngưỡng và tôn giáo 2018 có nhiều tiến bộ, tạo thuận lợi cho sinh hoạt và đăng ký tôn giáo nhưng Uscirf vẫn xoáy vào lên án Việt Nam dùng luật cản trở quyền tự do tôn giáo. Thực tế, trên thế giới có phải chỉ có Việt Nam mới dùng luật để quản lý tôn giáo hay không? Luật Tín ngưỡng  và tôn giáo của Việt Nam có vi phạm pháp luật quốc tế hay không?

 Quản lý Nhà nước về tôn giáo là yêu cầu khách quan

Thực tế cho thấy, không thể có quyền tự do tôn giáo tuyệt đối. Xét về bản chất, tôn giáo là một tổ chức tập hợp những người tin theo một đối tượng tôn thờ, được sắp xếp theo cơ cấu nhất định. Mọi tổ chức tồn tại, hoạt động trong xã hội đều phải chịu sự quản lý, giám sát của Nhà nước, tuân thủ quy định của pháp luật. Do vậy, các tôn giáo phải chịu sự quản lý của Nhà nước, phải chấp hành quy định của pháp luật. Việc ban hành các văn bản pháp luật để tiến hành quản lý nhà nước đối với các tôn giáo là nhu cầu tất yếu, khách quan của mọi quốc gia trên thế giới

Điều 18 Công ước quốc tế về các quyền dân sự, chính trị quy định: “Quyền tự do bày tỏ tôn giáo hoặc tín ngưỡng chỉ có thể bị giới hạn bởi pháp luật và khi sự giới hạn đó là cần thiết để bảo vệ an ninh, trật tự công cộng, sức khỏe hoặc đạo đức xã hội hoặc để bảo vệ quyền và tự do cơ bản của người khác”.

Ở nhiều nước trên thế giới, hoạt động tôn giáo cũng phải tuân thủ luật pháp như: Điều 26, Luật của Cộng hòa Pháp về tách Giáo hội khỏi Nhà nước quy định: “Việc tụ tập để thực hiện các nghi lễ tôn giáo phải báo cáo và chịu sự kiểm soát của các cơ quan chính quyền có chức năng gìn giữ trật tự công cộng. Ở những nơi chuyên vào việc thờ tự và thực hành nghi lễ tôn giáo cấm việc hội họp có tính chất chính trị”. Điều 27 quy định: “Các nghi lễ, các cuộc rước tôn giáo tiến hành bên ngoài khu vực nhà thờ và việc kéo chuông phải tuân theo những quy định của chính quyền tỉnh, thành phố”.

Luật pháp Cộng hòa Bỉ quy định trách nhiệm hình sự đối với những giáo sĩ có hành vi và lời nói xúc phạm tới Chính phủ, luật pháp, sắc lệnh của nhà vua cũng như đối với các hoạt động của chính quyền.

Ở Cộng hòa Liên bang Đức, giáo sĩ cũng bị truy cứu trách nhiệm hình sự như công dân khác trong trường hợp vi phạm hiến pháp, pháp luật. Cũng ở Đức, các giám mục Thiên chúa giáo khi nhậm chức phải tuyên thệ: “Tôi xin thề và hứa sẽ tôn trọng Chính phủ hợp hiến. Chiểu theo nghĩa vụ phải quan tâm tới lợi ích của Nhà nước Đức trước bất kỳ sự gì khả dĩ tác hại tới lợi ích đó”.

Ở Mỹ, hoạt động của các tổ chức tôn giáo được quản lý theo luật pháp của các bang. Luật của các bang quy định về hoạt động tôn giáo có những điểm khác nhau về chi tiết, song nhìn chung đều dựa trên yêu cầu thống nhất trong toàn liên bang như: Việc đăng ký thủ tục bắt buộc đối với các tổ chức tôn giáo trong toàn liên bang, lệ phí phải nộp cho chính quyền về việc đăng ký là 15 đô la; các cơ quan chính quyền của bang trực tiếp thi hành việc giám sát các hoạt động của các tổ chức tôn giáo trên địa bàn hành chính của bang. Chỉ sau khi được chính quyền xem xét, đồng ý cho phép thành lập thì các tổ chức tôn giáo mới được phép hoạt động và có tư cách pháp nhân.

Ở Nhật Bản, Luật về các tổ chức tôn giáo có tư cách pháp nhân quy định rõ: Các cấp chính quyền quản lý các tổ chức tôn giáo là Bộ Văn hóa, tỉnh, huyện. Các tổ chức tôn giáo đều phải đăng ký ở Bộ Văn hóa và chỉ sau khi đã được đăng ký mới được hoạt động tại nơi đặt văn phòng của tổ chức đó.

 

Không có bất cứ văn bản pháp luật quốc tế nào không có quy định giới hạn quyền tự do tôn giáo!

 

Tuyên ngôn Toàn thế giới về Quyền con người, 1948 (UDHR) cũng đề cập đến những giới hạn trong việc thực hiện quyền con người nói chung, trong đó có quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo nói riêng, mà bản chất của nó là cho phép các quốc gia thành viên có thể áp đặt một số điều kiện với việc thực hiện hoặc hưởng thụ một số quyền con người nhất định, theo đó, quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo không phải là quyền tuyệt đối, mà là quyền có thể bị giới hạn, cụ thể: “1. Mọi người đều có những nghĩa vụ đối với cộng đồng, là nơi duy nhất mà ở đó nhân cách của bản thân họ có thể phát triển tự do và đầy đủ. 2. Khi hưởng thụ các quyền và tự do của mình, mọi người chỉ phải tuân thủ những hạn chế do luật định, nhằm mục đích bảo đảm sự công nhận và tôn trọng thích đáng đối với các quyền và tự do của người khác, cũng như nhằm đáp ứng những yêu cầu chính đáng về đạo đức, trật tự công cộng và phúc lợi chung trong một xã hội dân chủ. 3. Trong mọi trường hợp, việc thực hiện các quyền tự do này cũng không được trái với các mục tiêu và nguyên tắc của Liên hợp quốc”[8].

Công ước quốc tế về các quyền dân sự và chính trị, 1966 (ICCPR) tại Điều 18 khoản 3 ghi rõ “Quyền tự do bày tỏ tôn giáo hoặc tín ngưỡng chỉ có thể bị giới hạn bởi pháp luật và khi sự giới hạn đó là cần thiết để bảo vệ an toàn, trật tự công cộng, sức khoẻ hoặc đạo đức xã hội, hoặc để bảo vệ các quyền và tự do cơ bản của người khác”

Bình luận chung số 22 của Ủy ban Nhân quyền của Liên Hợp quốc chỉ rõ,  “Nghiêm cấm các hoạt động tôn giáo, tín ngưỡng có mục đích hoặc tính chất tuyên truyền cho chiến tranh hoặc hận thù dân tộc, tôn giáo hay kích động sự phân biệt đối xử về chủng tộc, sự thù địch hoặc bạo lực. Các quốc gia thành viên có nghĩa vụ sử dụng pháp luật để ngăn chặn hành động đó” (đoạn 7).

Mổ xẻ, so sánh những giới hạn và việc kiểm soát hoạt động tín ngưỡng của Việt Nam hoàn toàn tương thích, phù hợp với luật pháp quốc tế.

Thực tế, Ở Việt Nam, 16 tôn giáo được Nhà nước công nhận với 43 tổ chức tôn giáo, hơn 26,5 triệu người theo các tôn giáo, chiếm 28% dân số cả nước cùng hàng vạn cơ sở tín ngưỡng, thờ tự. Các tổ chức tôn giáo được phép thành lập trường đào tạo, mở lớp bồi dưỡng những người chuyên hoạt động tôn giáo để đáp ứng nhu cầu của tôn giáo. Hiện nay, cả nước có 63 cơ sở đào tạo tôn giáo gồm Phật giáo, Công giáo, Tin lành, Cao Đài và Phật giáo Hòa Hảo với gần 2 vạn học viên đăng ký theo học các khóa đào tạo tôn giáo mỗi năm. Năm 2020 có khoảng 230 cơ sở thờ tự được xây mới, 308 cơ sở thờ tự được nâng cấp, sửa chữa.Bất chấp ảnh hưởng dịch bệnh, năm 2020 Nhà nước đã giải quyết trên môi trường mạng 43 thủ tục đăng ký, công nhận tổ chức tín ngưỡng, tôn giáo, 18 thủ tục hành chính qua dịch vụ công trực tuyến…

Như vậy, cố tình gán ghép Việt Nam dùng Luật để hạn chế, vi phạm quyền tự do tôn giáo của USCIRF thể hiện rõ ý đồ hơn khi ta đọc kỹ 2 trang báo cáo về Việt Nam, trong đó báo cáo này lên án Việt Nam không thừa nhận một số tà đạo  độc hại, chống chính quyền như Pháp Luân công, Hà Mòn, Dương Văn Mình; dán nhãn những tín đồ bị xử lý về hoạt động lật đổ chính quyền là bị “đàn áp” vì lý do tín ngưỡng như trường hợp Nguyễn Bắc Truyển bị xử lý vì tham gia HAEDC mưu đồ lật đổ chế độ thất bại.

Hành xử của USCIRF không khác mấy với một số tổ chức sử dụng vấn đề tôn giáo để chống phá Việt Nam về dân chủ, nhân quyền. Luận điệu mà họ đưa ra là vu cáo Việt Nam đàn áp tôn giáo, vi phạm quyền “tự do tôn giáo” của người dân; đòi tách tôn giáo khỏi sự quản lý của Nhà nước, yêu cầu chính quyền không kiểm soát, kiểm duyệt các tôn giáo, cho phép tôn giáo được tự do hoạt động. Họ luôn xuyên tạc “Luật tín ngưỡng, tôn giáo của Việt Nam là tạo ra cơ sở pháp lý để đàn áp, bóp nghẹt tôn giáo”; “là bước thụt lùi về tự do tôn giáo”….

Bất chấp quan hệ song phương ngày càng được thúc đấy, gắn kết, một số cơ quan của Mỹ dường như khu khư lấy chiêu bài lợi dụng tôn giáo để chống phá Việt Nam về dân chủ, nhân quyền. Hành xử thế này bảo sao Việt Nam luôn đề phòng, cảnh giác với Hoa Kỳ và đồng minh, luôn băn khoăn thiện chí của họ với Việt Nam.