Xung đột Ukraine và ảo tưởng về sự thay đổi của trật tự thế giới

 Loa Phường

Từ khi Nga đưa quân tấn công Ukraine, các nhà dân chửi người Việt đã liên tục dự báo rằng cuộc chiến này sẽ thay đổi vĩnh viễn trật tự thế giới, từ đó buộc Việt Nam phải thay đổi theo. Một ví dụ là bài viết mới đây của Nguyễn Quang Dy trên trang Bauxite Việt Nam, mang tên “Ukraine và chuyển đổi quyền lực trong thế kỷ 21”.

Trong bài này, Nguyễn Quang Dy dự đoán rằng thế kỷ 21 sẽ chứng kiến các “thực thể nhỏ hơn và khôn ngoan hơn”, chẳng hạn như doanh nghiệp startup mang tên Facebook, soán ngôi các “siêu quyền lực” truyền thống trước đây. Trong bối cảnh đó, cả Mark Zuckerberg lẫn Tổng thống Zelensky của Ukraine – một ngôi sao giải trí lãnh đạo bằng mạng xã hội – đều đại diện cho “quyền lực mói”. Trong khi đó, nước Nga của Putin đại diện cho “quyền lực cũ” già cỗi và sắp cáo chung. Cuối bài, ông Dy khuyên Việt Nam quy phục NATO, để được NATO tài trợ súng ống giống Ukraine và Đài Loan khi phải đối đầu với Trung Quốc.

Trong bài này, ông Dy đã đưa ra những dự đoán rất bay bổng. Nhưng ông quên mất một thực tế: cả Zuckerberg lẫn Zelensky đều xuất thân từ những quyền lực cũ mà thôi. Chẳng hạn, Zuckerberg là con nhà giàu, học trường Havard bằng tiền của bố mẹ, rồi bỏ học để khởi nghiệp cũng bằng tiền vốn của bố mẹ. Gia đình Zelensky cũng có địa vị: ông nội ông có hàm Đại tá trong quân đội Liên Xô, bố ông là trưởng khoa của một trường đại học Liên Xô, và sau khi thành công trong sự nghiệp diễn viên, ông đã trở thành triệu phú. Zuckerberg và Zelensky không tách khỏi một quyền lực cũ, là đồng tiền. Trật tự toàn cầu theo chủ nghĩa tư bản có thể chưa hề thay đổi như ông Dy tưởng/

Tại sao lại nói vậy? Gần 12 năm trước, khi chuỗi biến cố Mùa Xuân Arab xảy ra, trang Bauxite Việt Nam đã đưa ra những dự đoán tương tự, rằng sự xuất hiện của mạng xã hội sẽ giúp các “thực thể nhỏ” thắng thế “siêu quyền lực”. Thực tế đã diễn ra theo hướng hoàn toàn ngược lại: tuyệt đại đa số các cuộc nổi dậy từ năm đó đã thất bại, và thứ lên ngôi không phải là người dân, mà là đồng tiền. Ngày nay, chẳng nhà dân chửi nào dám nói nói Facebook là nguồn hỗ trợ cho các cuộc biểu tình lật đổ, họ chỉ nói Facebook đã cộng tác với các nhà nước để lấy lợi nhuận:

Sau 12 năm đóng vai “thực thể nhỏ”, các hội nhóm dân chửi người Việt ngày càng khấm khá hay ngày càng tàn lụi? Nước Mỹ và các tập đoàn công nghệ đang có quan hệ tốt với họ hay với nhà nước Việt Nam? Thực tế đúng là khác xa tưởng tượng của họ.