Nhân quyền cho các tù nhân của Mỹ- đòi hỏi và thực tế (3)

 Loa Phường

Hoa Kỳ năm nào cũng có báo cáo nhân quyền về Việt Nam và những nước mà Hoa Kỳ cho rằng “độc đảng”, “độc tài”, “vi phạm nhân quyền”. Trong khi đó, nhà tù nước Mỹ ra sao?

3. So sánh chế độ tù giam của Mỹ với Việt Nam

Điều kiện giam giữ quá tải, quá khổ khủng khiếp như vậy, tư nhân hóa các nhà tù như thế, giam giữ vô tội vạ không qua xét xử như nhà tù khổng lồ Guatanamo như vậy, các vụ về giết hại, đánh đạp, tra tấn…trong trại tù khủng khiếp như thế (mời đọc báo chí Mỹ) thế nhưng Mỹ lại đặc biệt quan tâm tiểu tiết trong nhà tù Việt Nam đến thế? Nên nhớ để có báo cáo nhân quyền định kỳ như thế này, Mỹ thông qua nhiều tổ chức nhân quyền quốc tế, nuôi dưỡng các NGO nhân quyền trong nước (bao gồm cả các cá nhân chống đối) để cung cấp số liệu “độc lập” cho các báo cáo này. Nói chung khá tốn kém để “tổng hợp” ra mấy báo cáo nhân quyền hàng năm này.

Trong khi đó, tại chính trong lòng nước Mỹ, nhà tù trở thành ngành công nghiệp siêu lớn, một hình thức bóc lột lao động siêu khủng. Chính giới nghiên cứu mổ xẻ rằng “Chủ nghĩa tư bản, chế độ nô lệ và lao động nhà tù đã có cuộc hôn phối chắc chắn từ thế kỷ XVIII” (Stephen Hartnett)[12] và hiện tại thực chất vẫn là chủ nghĩa nô lệ kiểu mới, là cỗ máy bóc lột sức lao động với tất cả sức mạnh tàn bạo của nó. Những lợi ích ngắn hạn từ ngành công nghiệp này là sự tương phản mạnh mẽ với các nhu cầu lâu dài của một xã hội dân chủ, với những câu hỏi chưa có lời giải là làm thế nào để giảm bớt bạo lực, làm sao để phân phối lại của cải xã hội và đặc biệt là giải quyết nạn phân biệt chủng tộc.

Để bao biện cho việc bóc lột lao động của tù nhân, cơ quan National Criminal Justice Reference Service (thuộc Bộ Tư pháp Hoa Kỳ), một trong những mục đích và ý nghĩa rất thực tế của ngành “công nghiệp tù nhân” là tạo điều kiện để các tù nhân có thể trả tiền bồi thường và tiền phạt, giúp người phụ thuộc hỗ trợ và xây dựng các tài khoản tiết kiệm để tự nuôi sống mình khi được phóng thích.

Thế nên, với lực lượng tù nhân đông đảo, lao động tù nhân có tiềm năng sản xuất khối lượng hàng hóa và dịch vụ giá trị hàng tỷ USD. Ước tính, chỉ cần 800.000 phạm nhân làm việc (tương đương với lực lượng lao động của các tiểu bang Wyoming, Alaska và Vermont cộng lại) thì năng suất của họ sẽ bổ sung thêm 20 tỷ USD cho nền kinh tế. Như vậy, với một lịch sử phát triển lâu đời, ngày nay công nghiệp nhà tù dường như đã vượt qua khuôn khổ của hệ thống tư pháp để trở thành một trong những khu vực sản xuất rất quan trọng trong nền kinh tế Hoa Kỳ.

Trong khi đó ở Việt Nam thì sao?

Các bạn hoàn toàn google các bài nghiên cứu, các bài báo của phóng viên nước ngoài nói về chế độ giam giữ, sinh hoạt học tập, lao động, văn hóa văn nghệ, xây dựng liên hệ với thân nhân gia đình…đều hướng tới giúp tù nhân cải tạo tốt, học nghề, hướng nghiệp để tái hòa nhập cộng đồng. Chế độ ăn nghỉ, sinh hoạt, chữa bệnh, điều kiện giam giữ…đều đặn được nâng cao theo mữa sống và trình độ phát triển kinh tế của đất nước.

Chẳng hạn, mỗi phạm nhân được đảm bảo lương thực gồm: 17 kg gạo tẻ thường; 0,7 kg thịt, 0,8 kg cá; 0,5 kg đường loại trung bình; 01 kg muối; 15 kg rau xanh; 0,75 lít nước mắm; 0,1 kg bột ngọt; chất đốt tương đương 17 kg củi hoặc 15 kg than. Vào các ngày lễ, tết phạm nhân được ăn gấp 5 lần tiêu chuẩn của ngày bình thường. Đối với phạm nhân lao động nặng nhọc, độc hại thì được hưởng thêm 15% so với định lượng bình thường. Phạm nhân là người dưới 18 tuổi thì được ăn thêm thịt, cá nhưng không vượt quá 20% so với định lượng. Phạm nhân nữ đang trong thời gian mang thai, nghỉ sinh con, nuôi con dưới 36 tháng tuổi thì được bảo đảm ăn theo định lượng chỉ định của bác sỹ và được tăng thêm 20% đến 30% thịt, cá so với định lượng….

Mọi chính sách cải tạo, lao động, học tập…đều hướng đến lợi ích tốt nhất cho tù nhân và không có chuyện hướng tới khai thác, xem đối tượng này bù thuế, tự chi trả tiền cai quản, nuôi hệ thống quản lý tù nhân tư nhân kiểu Mỹ. Nhà nước đều “bao cấp” mọi khoản ăn uống, sinh hoạt, cơ sở vật chất cho tù nhân theo đúng luật.

Thống kê tại Cục Cảnh sát quản lý trại giam, cơ sở giáo dục bắt buộc, trường giáo dưỡng - Bộ Công an, trong thời gian 10 năm qua (từ năm 2010 đến năm 2019), các trại giam đã tự tổ chức và phối hợp với nhiều tổ chức, cơ quan, đơn vị để tổ chức lao động, dạy và truyền nghề cho phạm nhân (đã tổ chức thành công 6.757 lớp dạy, truyền nghề cho 368.183 phạm nhân; cấp chứng chỉ nghề cho 31.044 phạm nhân). Cũng trong vòng 10 năm qua, các trại giam đã trích từ kết quả lao động, học nghề của phạm nhân: 436.380.000.000 đồng để chi thưởng và chi bổ sung mức ăn cho phạm nhân; 109.914.000.000 đồng hỗ trợ phạm nhân tái hoà nhập cộng đồng; 138.141.000.000 đồng chi tổ chức đào tạo, dạy nghề, bồi dưỡng, nâng cao tay nghề cho phạm nhân,...

 

Từ đó có thế thấy, chính sách cải tạo, giam giữ tù nhân của Việt Nam xuất phát từ chính sách nhân đạo xã hội chủ nghĩa, còn chính sách tù nhân của Mỹ là chính sách tư bản chủ nghĩa với đảm bảo lợi ích cao nhất. Mỗi chính sách đều có lợi/hại nhất định đối với cộng đồng và xã hội. Phải chăng Việt Nam cũng nên học Mỹ ở cách vận hành, quản lý, khai thác tù nhân không khiến Nhà nước chịu gách nặng?