Bàn về lập trường của Việt Nam với cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ

 Loa Phường

Ngày 03/11/2020, cử tri Mỹ đã đi bỏ phiếu để lựa chọn ra nhà lãnh đạo nước Mỹ trong 4 năm tới. Đây là cuộc bầu chọn giữa Tổng thống đương nhiệm Donald Trump, đại diện đảng Cộng hòa theo đường lối bảo thủ, với cựu Phó Tổng thống Joe Biden, đại diện đảng Dân chủ theo đường lối tự do. Trong cuộc tổng tuyển cử này, cử tri Mỹ cũng bầu lại toàn bộ 435 ghế tại Hạ viện và 35 trong tổng số 100 ghế tại Thượng viện, đồng thời bầu chọn 11 vị trí Thống đốc bang và khoảng 5.000 ghế trong các cơ quan lập pháp cấp bang trên cả nước.

Cuộc bầu cử diễn ra trong bối cảnh đặc biệt: dịch Covid-19 đẩy nước Mỹ vào cuộc khủng hoảng đa chiều, từ khủng hoảng y tế dẫn tới suy thoái kinh tế và khủng hoảng xã hội, trong khi các vấn đề cố hữu ở Mỹ như: chia rẽ chính trị và phân biệt chủng tộc vẫn chưa được giải quyết. Với hơn 10 triệu người nhiễm bệnh, hơn 250 nghìn người chết vì Covid-19, đại dịch đã càng khoét sâu thêm mâu thuẫn đảng phái, trở thành mối bận tâm hàng đầu của cử tri Mỹ trong việc chọn lựa ra người đứng đầu nước Mỹ.

Trong bối cảnh đó, bước vào cuộc bầu cử Tổng thống lần này, đương kim Tổng thống Trump phát đi thông điệp "Giữ cho nước Mỹ vĩ đại", với những cam kết tập trung thúc đẩy kinh tế, tạo việc làm và giảm thuế. Tổng thống Trump đặt kế hoạch có vaccine ngừa Covid-19 vào cuối năm 2020, để đưa nước Mỹ trở lại trạng thái bình thường từ đầu năm 2021, đồng thời cam kết xử lý tình trạng biểu tình bạo lực, cơ cấu lại đội ngũ thực thi pháp luật và hành động cứng rắn hơn với tình trạng nhập cư trái phép. Về đối ngoại, đương kim Tổng thống Trump duy trì khẩu hiệu "Nước Mỹ trước tiên", trong đó mục tiêu ưu tiên là thương mại cân bằng, bớt đóng góp quốc tế, giảm can thiệp bên ngoài và tập trung củng cố nội lực để thúc đẩy nước Mỹ mạnh mẽ hơn...

Trong khi đó, với nhiều quan điểm trái ngược so với đại diện của đảng Cộng hòa, ứng cử viên của đảng Dân chủ Joe Biden bước vào cuộc đua năm nay với khẩu hiệu "Xây dựng lại tốt đẹp hơn". Trong đó, ưu tiên hàng đầu là ứng phó dịch Covid-19, mở rộng chương trình chăm sóc sức khỏe toàn dân (còn gọi là Obamacare), bãi bỏ chương trình giảm thuế của chính quyền đương nhiệm, tăng thuế doanh nghiệp; đồng thời cam kết đưa nước Mỹ tham gia trở lại Thỏa thuận Paris về chống biến đổi khí hậu. Về đối ngoại, ông Joe Biden chủ trương khôi phục vị thế quốc tế của Mỹ, với một loạt cam kết thay đổi, như: cải thiện mạnh mẽ quan hệ Mỹ và đồng minh, nhất là trong NATO và ở châu Âu, thúc đẩy giải quyết tranh chấp với các đối tác thương mại bằng đối thoại, hoặc các nỗ lực quốc tế, thay vì phát động cuộc chiến thương mại...

Đến nay, cuộc đua quyết liệt và đầy kịch tính giữa hai ứng cử viên đảng Dân chủ và đảng Cộng hòa vào chiếc ghế Tổng thống Mỹ nhiệm kỳ 4 năm chưa có kết quả chính thức, nhưng các hãng truyền thông Mỹ đồng loạt thông báo: ứng cử viên của đảng Dân chủ, cựu Phó Tổng thống Joe Biden là người chiến thắng bất chấp việc Tổng thống đương nhiệm và Ban vận động bầu cử của Tổng thống Donald Trump tiến hành khởi kiện về có gian lận phiếu bầu ở nhiều bang, triển khai cuộc đấu tranh pháp lý gay cấn.

Mặc dù đương kim Tổng thống Donald Trump chưa công nhận những kết quả bầu cử, sáng ngày 08/11/2020 (theo giờ Việt Nam), ông Joe Biden đã có bài phát biểu tuyên bố chiến thắng, trong đó ông Joe Biden khẳng định, lựa chọn của người dân đã mang đến một chiến thắng thuyết phục rõ ràng cho nước Mỹ. Ông Joe Biden cam kết ưu tiên tìm kiếm "sự đoàn kết" trong nhiệm kỳ sắp tới, đồng thời nhấn mạnh vì mục tiêu tiến bộ "chúng ta không nên coi những người đối lập là kẻ thù". 

Theo các chuyên gia, cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2020 đã cho thấy nhiều yếu tố bất ngờ xét từ khía cạnh sự lựa chọn của cử tri. Ba ngày sau ngày bầu cử chính thức (03/11/2020) kết thúc, cuộc đua vẫn chưa thể ngã ngũ với nhiều diễn biến kịch tính. Các chuyên gia cho rằng, với thâm niên gần 50 năm tham gia chính trường cùng những kinh nghiệm đã tích lũy được, ông Biden đang được kỳ vọng là một người có thể đưa nước Mỹ vượt qua cuộc khủng hoảng kép về y tế và kinh tế nghiêm trọng hiện tại, khắc phục tình trạng chia rẽ sâu sắc về chính trị và xã hội trong lòng nước Mỹ, hàn gắn quan hệ đã bị sứt mẻ với các đồng minh và đối tác, phát huy vị thế và vai trò cường quốc số 1 thế giới trong tham gia giải quyết các thách thức chung của nhân loại và qua đó khôi phục hình ảnh từng có của nước Mỹ.

Trước việc nhiều quốc gia đồng minh Mỹ sớm chúc mừng thắng lợi của ông Biden, bất chấp nội bộ nước Mỹ chưa đồng thuận, chưa có kết quả cuối cùng và Tổng thống Trump vẫn còn tại vị đến tháng 1/2021. Do vậy, lập trường của Việt Nam thể hiện qua nội dung trả lời báo chí của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc và Người Phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam khẳng định:

“Cuộc bầu cử Tổng thống Hoa Kỳ là công việc nội bộ của Hoa Kỳ và chỉ nhân dân Hoa Kỳ mới có quyền quyết định. Đối với quan hệ Việt Nam - Hoa Kỳ, sau 25 năm thiết lập quan hệ ngoại giao, đã có những bước tiến dài với sự phát triển toàn diện, thực chất, ngày càng đi vào chiều sâu, tạo nền tảng vững chắc để hai nước tiếp tục thúc đẩy mở rộng quan hệ, đóng góp vào hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển ở khu vực và trên thế giới. Việt Nam tin rằng Tổng thống Hoa Kỳ nào cũng sẽ ủng hộ tiến trình này.

Việt Nam coi Hoa Kỳ là một trong những đối tác quan trọng hàng đầu. Trên cơ sở tôn trọng độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, thể chế chính trị của nhau và cùng có lợi, Việt Nam mong muốn cùng Hoa Kỳ tiếp tục mở rộng, củng cố và đưa quan hệ hai nước phát triển thực chất, hiệu quả, bền vững. Việt Nam hoan nghênh vai trò cũng như các sáng kiến của Hoa Kỳ góp phần duy trì hòa bình, an ninh, ổn định, hợp tác và phát triển tại khu vực, trong đó có ủng hộ vai trò trung tâm của ASEAN, hài hòa với các cơ chế hợp tác khu vực và phù hợp luật pháp quốc tế”.

Đây rõ ràng là lập trường khôn khéo của ngành ngoại giao Việt Nam. Chúng ta còn 2 tháng nữa phải duy trì quan hệ với chính quyền Tổng thống đương nhiệm, trong khi nội bộ Hoa Kỳ đang chia rẽ vì bầu cử, ta không có quyền “định đoạt” ai thắng, ai thua trong bầu cử này cả. Lập trường này vừa thể hiện chính sách ngoại giao nhất quán của Việt Nam và vừa thể hiện sự tôn trọng với chuyện nội bộ của đối tác.