Những ai đang kêu gọi Việt Nam kiện Trung Quốc về vấn đề Biển Đông?

Loa Phường

Trong khi tình hình Biển Đông tiếp tục ở trong trạng thái căng thẳng, với 3 điểm đáng chú ý: (1) Trung Quốc liên tục khiêu khích các nước có lực lượng vũ trang hiện diện trong khu vực, bằng những hành động như ra lệnh cấm đánh bắt cá mùa hè, đưa máy bay KJ-500 và KQ-200 ra đá Chữ Thập, và tuyên bố trong một cuộc họp báo rằng Trung Quốc sẽ sử dụng ᴠũ lực với Việt Nam trên Biển Đông…; (2) việc Mỹ đáp trả bằng những hành động như triển khai lực lượng tàu chiến và máy bay đa dạng ở Biển Đông và khu vực lân cận, đồng thời mời Việt Nam tham gia cùng 25 nước trong cuộc tập trận quy mô có tên Vành đai Thái Bình Dương (RIMPAC) trên Biển Đông năm 2020, nhưng không mời Trung Quốc; (3) đồng thời, việc hải quân Mỹ tiến hành một chiến dịch truyền thông rầm rộ để lôi kéo các nước Đông Nam Á, trong bối cảnh Donald Trump đẩy mạnh chiến tranh thương mại với Trung Quốc và chiến dịch truyền thông “bài Trung Quốc”. Chẳng hạn, ngày 07/05, Tư lệnh Hạm đội Thái Bình Dương John Aquilino nói rằng Mỹ sẽ “đứng cạnh các nước bạn bè và đồng minh để chống lại sự đàn áp và các yêu sách phi pháp đối với vùng biển quốc tế”. Ngày 21/05, nhà nghiên cứu Raul Pedrozo, chuyên gia luật quốc tế từng nhiều năm làm việc cho Hải quân Mỹ, nói với BBC rằng các nước Đông Nam Á cần đứng lên chống lại sự bắt nạt của Trung Quốc ở Biển Đông, “nếu Đông Nam Á cứ đi hai hàng thì Trung Quốc sẽ hưởng lợi”. Pedrozo cũng nói rằng “việc tiếp cận vịnh Cam Ranh sẽ mang lại lợi ích lớn cho Hải quân Hoa Kỳ và sẽ gửi một tín hiệu rõ ràng đến Trung Quốc rằng Việt Nam đã chán ngấy với hành vi bắt nạt và ác ý của Trung Quốc”.

Trước tình hình trên, dư luận phi chính thống xuất hiện nhiều kêu gọi Việt Nam gia tăng căng thẳng với Trung Quốc, gia tăng hợp tác với Mỹ trên Biển Đông. Các hoạt động này chủ yếu đưa ra 2 thông điệp: kêu gọi Việt Nam kiện Trung Quốc ra tòa quốc tế về vấn đề Biển Đông, và kêu gọi Việt Nam trở thành đồng minh quân sự của Mỹ hoặc cho Mỹ thuê căn cứ quân sự.

Thông điệp thứ nhất, là kêu gọi Việt Nam kiện Trung Quốc ra tòa quốc tế về vấn đề Biển Đông, đã khởi phát khi Philippines kiện Trung Quốc ra tòa quốc tế về vấn đề Biển Đông vào năm 2016. Khi Trung Quốc xâm phạm bãi Tư Chính của Việt Nam vào năm 2019, nhóm Diễn đàn Xã hội Dân sự đã nhắc lại thông điệp này, và biến nó thành một trong 4 yêu sách chính trong các kiến nghị, tuyên bố “chống Trung Quốc” của họ. Tháng 05/2020, thông điệp này được nhắc lại bởi nhiều lực lượng zân chủ khác nhau, cả trong lẫn ngoài nước.

Về phía các lực lượng kêu gọi Việt Nam phải thân Mỹ, các hoạt động tuyên truyền đáng chú ý bao gồm bài viết của David Hutt trên Asia Times hôm 07/05, mang tên "Việt Nam có thể sớm kiện Trung Quốc về vấn đề Biển Đông"; phần trả lời phỏng vấn của Hà Hoàng Hợp và Đinh Kim Phúc trên RFA hôm 08/05; cùng một số bài viết ăn theo trên trang Thoibao.de và Người Việt. Ngoài ra, hôm 03/05, fanpage của Viện Việt Nam Dân chủ (do Trần Quốc Hưng đứng đầu, có quan hệ với Hội đồng Liên tôn) tiến hành một cuộc khảo sát với câu hỏi “Trước sự xâm lược của Trung Quốc tại Biển Đông, bạn nghĩ Việt Nam có nên kiện Trung Quốc ra tòa án quốc tế không?”. Có 350,6 nghìn tài khoản Facebook tham gia cuộc khảo sát, 95% số đó bỏ phiếu kêu gọi kiện. Ngày 15/05, Hội đồng Liên tôn và một số tổ chức khác ra thông cáo báo chí thể hiện sự ủng hộ kết quả trưng cầu này, và “đòi hỏi nhà cầm quyền Việt Nam phải thực thi nguyện vọng của tuyệt đại đa số quần chúng”. Tin này được VOA đưa vào ngày 23/05. Tuy nhiên, kết quả trưng cầu trên có thể gây tranh cãi, do người theo dõi fanpage Viện Việt Nam Dân chủ chủ yếu thuộc thành phần chống Cộng cực đoan ở hải ngoại, không đại diện cho đa số tiếng nói của công dân Việt Nam trong nước.

Có nhiều tiếng nói, bình luận về hướng tuyên truyền này, có ý kiến cho rằng việc Việt Nam kiện Trung Quốc sẽ tạo cơ sở để Mỹ tăng cường các hoạt động bảo vệ tự do hàng hải trên Biển Đông. Tuy nhiên, một số ý kiến khác cho rằng dù Việt Nam có thể dễ dàng thắng kiện (như Philippines đã thắng năm 2016), thắng lợi này chỉ có tính “biểu tượng” vì Trung Quốc chắc chắn không tuân theo bất cứ phán quyết nào trao phần thắng cho nước khác. Vụ kiện có thể góp phần gia tăng căng thẳng, dẫn tới xung đột vũ trang. Vì vậy, dù phương án kiện Trung Quốc đã chính thức nằm trong số các lựa chọn của Chính phủ Việt Nam, Chính phủ vẫn đang cân nhắc trước khi ra quyết định.

Các thông tin trên cho thấy truyền thông thân phương Tây và các tổ chức chống Nhà nước Việt Nam - đang muốn thúc đẩy Việt Nam kiện Trung Quốc về vấn đề Biển Đông, để gia tăng căng thẳng giữa Việt Nam và Trung Quốc. Trong bối cảnh phức tạp này, việc lựa chọn chính sách để vừa bảo vệ được chủ quyền của Việt Nam trên Biển Đông, vừa giữ được an ninh trật tự trong nước, vừa không để mất thế độc lập với các cường quốc khác, là điều không đơn giản. Công cuộc này không chỉ đòi hỏi sự sáng suốt của Chính phủ, mà còn đòi hỏi người dân tỉnh táo trước các thông tin mà các lực lượng chính trị nước ngoài phát tán trên không gian mạng Việt Nam. Mỗi người Việt Nam nên bình tĩnh, tự xây dựng cho mình thói quen tìm hiểu nguồn gốc, nhìn nhận toàn cảnh cuộc cạnh tranh chiến lược trên Biển Đông, tham vọng thấy rõ của Trung Quốc, lợi hại trong mỗi bước đi của Việt Nam trước khi phán xét các quyết định của Chính phủ.