Loa Phường xin trích đăng một phần bài "Thách thức từ mạng đa kênh" của tác giả Phan Kỷ trên báo Nhân dân bàn về lổ hổng trong quản lý mạng xã hội những năm qua:
"Quyết định chấm dứt hợp tác về quản lý nội dung
số giữa Youtube với tập đoàn Yeah 1 Network đang là đề tài “nóng” xuất hiện
trên các mặt báo những ngày qua. Bởi lẽ, biện pháp ít có tiền lệ của Youtube đã
khiến giá trị cổ phiếu của Yeah 1 sụt giảm nghiêm trọng, bất chấp các nỗ lực để
khắc phục hậu quả từ phía doanh nghiệp này. Dù vậy, với nhiều người, kết cục mà
Yeah 1 nhận được không quá bất ngờ, bởi đó là hậu quả tất yếu của hàng loạt sai
phạm nghiêm trọng đã diễn ra trong nhiều năm qua. Cụ thể, tháng 1-2017, Yeah 1
đã bị Bộ Thông tin và Truyền thông (TT - TT) xử phạt 20 triệu đồng vì “không
thực hiện các biện pháp cần thiết để ngăn chặn việc truy nhập thông tin hoặc
loại bỏ thông tin trái pháp luật” khi tiếp tay kênh Spiderman Frozen Marvel
Superhero Real Life (Người Nhện Công Chúa Băng Giá siêu anh hùng ngoài đời
thật) đăng tải các video (vi-đê-ô) vi phạm thuần phong, mỹ tục. Tháng 7-2017,
Yeah 1 tiếp tục bị Câu lạc bộ sách Sài Gòn tố cáo đã có hành vi tuyển dụng cộng
tác viên thu âm sách nói không bản quyền. Do đó, sự việc Springme (một công ty
có 16,5% cổ phần của Yeah 1) gặp sự cố với Youtube vì “tuyển chọn kênh chưa phù
hợp với chính sách của mạng xã hội này” chỉ là giọt nước làm tràn ly. Nói cách
khác, trong suốt một thời gian dài, Youtube đã giơ cao đánh khẽ với nhiều nội
dung sai phạm của các doanh nghiệp MCN (mạng đa kênh - Multi-channel network),
mà Yeah 1 là thí dụ điển hình.
Trong những
bê bối của Youtube, Yeah 1 cũng là cái tên nổi bật vì hành vi trốn thuế và mập
mờ trong các giao dịch mua bán cổ phiếu. Cuối năm 2018, Yeah 1 từng bị Chi cục
Thuế quận 1 (TP Hồ Chí Minh) phạt và truy thu thuế hơn 325 triệu đồng vì các
sai phạm như: kê khai thuế không đúng quy định, sử dụng hóa đơn bất hợp pháp...
Cũng trong năm 2018, Ủy ban Chứng khoán nhà nước Việt Nam đã xử phạt doanh
nghiệp này số tiền 65 triệu đồng vì chuyển nhượng trái phép 7,82 triệu cổ phiếu
của doanh nghiệp cho DFJ Vinacapital Venture Investment (một công ty đầu tư mạo
hiểm). Như vậy, tuy là một tập đoàn start-up (khởi nghiệp) tiên phong và thành
công trong lĩnh vực cung cấp dịch vụ MCN, mô hình kinh doanh của Yeah 1 đang tỏ
ra thiếu bền vững khi liên tục vi phạm các quy định của pháp luật và các mạng
xã hội.
Trên thực
tế, vụ bê bối của Yeah 1 cũng phần nào phản ánh bộ mặt của đa số kênh giải trí
của Việt Nam và nước ngoài đang hiện diện trên Youtube. Kinh doanh trên Youtube
nói riêng, các mạng xã hội nói chung, đang đem lại nguồn lợi nhuận khổng lồ cho
nhiều doanh nghiệp, nhất là khi họ dễ dàng né tránh các quy định của pháp luật
từ nghĩa vụ đóng thuế đến quản lý chất lượng nội dung đăng tải. Đã qua rồi thời
kỳ Youtube là mạng xã hội dành cho người nghiệp dư chuyên đăng tải, chia sẻ các
video về cuộc sống, sinh hoạt hằng ngày. Thay vào đó, các kênh giải trí ở Việt
Nam đã và đang được tổ chức một cách bài bản, chuyên nghiệp; mà đứng sau một
kênh video là ê-kíp hùng hậu gồm đạo diễn, diễn viên, quay phim, đơn vị tổ chức
sản xuất, liên hệ quảng cáo. Họ không chỉ làm giàu từ nền tảng quảng cáo của
Google, mà còn làm đại diện hình ảnh cho khá nhiều tập đoàn, doanh nghiệp lớn
trong nước và quốc tế. Không chỉ vậy, những kênh giải trí này cũng tạo ra một mạng
lưới liên kết chặt chẽ với nhau, để tăng lượng tương tác, chia sẻ. Thậm chí, họ
còn cho ra đời các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ MCN như Yeah 1, Trắng TV,
METUB Network... Thế nhưng, sự chuyên nghiệp hóa đội ngũ sản xuất video trên
các kênh thuộc Youtube có vẻ như tỷ lệ nghịch với chất lượng chương trình phát
sóng trên mạng xã hội này. Khác với các tổ chức, cá nhân tội phạm trên mạng xã
hội đăng tải video để gây án hoặc có động cơ thiếu trong sáng, đa số các video
đăng trên các kênh MCN đều “phù hợp” với “bộ lọc tự động” của Youtube, nhưng
nội dung của chúng lại đang xuống cấp một cách báo động mà không phải chịu bất
kỳ sự kiểm duyệt nào về chất lượng, nội dung, hay giới hạn thời gian.
Yeah 1 không
phải là trường hợp duy nhất ở Việt Nam bị Youtube và các cơ quan chức năng áp
dụng biện pháp mạnh tay trong những năm qua. Trước đó, trong các chiến dịch càn
quét nội dung tiêu cực, Youtube đã áp dụng nhiều hình thức xử lý như: ẩn, xóa
video, tắt lựa chọn quảng cáo kiếm doanh thu, xóa vĩnh viễn nhiều tài khoản nổi
tiếng từ Việt Nam. Về phía ngành thuế, đã truy thu và phạt số tiền hàng tỷ đồng
với một số cá nhân làm giàu từ Google, Facebook. Tuy nhiên, vẫn phải khẳng định
một sự thật là trong nhiều năm, có rất ít kênh video vi phạm pháp luật và chính
sách trên mạng xã hội bị xử lý. Điều này được lý giải bởi việc rà soát, kiểm
duyệt chất lượng nội dung chương trình của các kênh giải trí của Youtube gần
như chỉ được tiến hành một cách thủ công. Xử lý sai phạm chậm trễ, cộng thêm
chế tài xử phạt chưa đủ sức răn đe khiến nhiều đơn vị MCN vẫn “chứng nào tật
nấy”.
Thực tế,
danh sách thịnh hành trên Youtube hiện nay cho thấy sự hỗn tạp về nội dung
chương trình khi các nhà sản xuất video liên tục thay đổi xu hướng để thu hút
lượng người truy cập nhiều nhất có thể. Số lượng nhà sản xuất và video tăng
nhanh, nhất là trong các chủ đề dung tục, phản văn hóa. Trong khi trào lưu phim
bạo lực với chủ đề tội phạm, giang hồ chưa kịp nguội thì dòng phim ngôn tình
xuyên tạc lịch sử, phim kinh dị mê tín dị đoan, các thử thách quái đản đã lên
ngôi. Như kênh Challenge Me (Hãy thách thức tôi) đang thu hút gần 1,2 triệu
lượt người theo dõi. Kênh này tự giới thiệu “series tài liệu khám phá thực tế
phát trên Youtube về những điều bí ẩn trong cuộc sống chưa có lời giải đáp thỏa
đáng, gây tò mò, thậm chí sợ hãi cho con người... Thông qua đó là giới thiệu
cảnh đẹp, con người, lịch sử, địa lý, phong tục Việt Nam”. Nhưng thực tế, nội
dung chủ yếu của các tập phim này chỉ xoay quanh những chuyện rùng rợn, hoang
đường như Nghiệp âm, Nhật ký phòng trọ ma, tâm linh Thái Lan, Khám phá chuyện
kỳ bí... Trong loạt phim đó, nhân vật trải nghiệm thường xuyên kích động người
xem bằng những câu chuyện phi lý, thiếu cơ sở khoa học. Trong khi tự nhận là
phim cổ trang, lấy cảm hứng từ lịch sử nhưng hai tác phẩm Bí mật trường sanh
cung, Nam phi liên hoàn kế và dự án Phượng khấu sắp ra mắt đã gây ra tranh cãi
kịch liệt trong cộng đồng mạng vì các yếu tố xuyên tạc lịch sử, sao chép nội
dung, dàn dựng cẩu thả, phân biệt giới tính... Trong khi đó, đạo diễn Bí mật
trường sanh cung thản nhiên thừa nhận mình cố tình sao chép các tình tiết của
Diên hy công lược và cảm thấy hãnh diện nếu được ví von với bộ phim này, bất
chấp thảm họa truyền hình đó bị Nhật báo Bắc Kinh lên án là một sản phẩm giải
trí chỉ biết theo đuổi những lợi ích thương mại, thay vì truyền tải các giá trị
tinh thần tốt đẹp. Tệ hại hơn, Nam phi liên hoàn kế còn sử dụng chiêu trò hài
rẻ tiền vốn từ lâu đã bị công chúng phê phán để chọc cười khán giả như: giả
gái, người đồng tính, khiếm khuyết về hình thể... Bên cạnh xu hướng sản xuất
phim dài kỳ, trào lưu thử thách, thì thí nghiệm rùng rợn trên các kênh giải trí
Việt Nam cũng đang có chiều hướng gia tăng. Sau “thành công” gây tranh cãi của
kênh Youtube NTN (Nguyễn Thành Nam), hàng loạt nhà sản xuất video ở Việt Nam
cũng đang chạy theo mô hình trên. Nội dung của những chương trình này chỉ xoay
quanh các trò chơi lố bịch, hù dọa, thậm chí gây nguy hiểm cho con người và môi
trường như: Trò đùa cho người vào vali kéo đi chơi Tết, Thử đánh cá bằng natri,
Nghịch ngu troll bạn điện giật phải đi cấp cứu, Đốt xe máy thử lòng người đi
đường... Có thể nhắc tới hậu quả tai hại từ trò chơi thách thức nhau trên mạng
xã hội là vụ việc “thiếu nữ đốt trường học để câu like” và dường như đó chưa
phải là bài học răn đe hiệu quả đối với các nhà sản xuất video sẵn sàng làm mọi
thứ để có thu nhập từ quảng cáo trực tuyến.
Trong khi
chờ đợi các biện pháp xử lý bằng bộ lọc chuyên biệt từ Youtube, đã đến lúc các
cơ quan chức năng phải vào cuộc với các doanh nghiệp MCN có hành vi vi phạm pháp
luật, trái thuần phong mỹ tục. Vì khác với các cá nhân, tổ chức sử dụng mạng xã
hội để chống phá Nhà nước, bôi xấu cá nhân,... phải sử dụng địa chỉ nước ngoài,
hoặc nấp dưới danh nghĩa này khác, đa số kênh MCN đều đăng ký tài khoản chính
thức trên Youtube, địa chỉ IP tại Việt Nam. Thậm chí một số kênh MCN đã chuyển
sang mô hình doanh nghiệp truyền thông, công khai các thông tin như: số điện
thoại, tài khoản ngân hàng, địa chỉ thư điện tử để khách hàng liên hệ quảng
cáo. Đây chính là cơ sở để các cơ quan chức năng thuộc Bộ TT - TT cùng nhiều
ban, ngành khác thiết lập hệ thống quản lý, theo dõi"
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét