Đổ lỗi cho kiểm duyệt, sao họ không tự xem lại năng lực bản thân?

Loa Phường

Thời gian qua, tận dụng ba sự kiện ngẫu nhiên nằm gần nhau – là việc bài thơ “Đánh thức tiềm lực” của Nguyễn Duy xuất hiện trong đề thi môn Văn của kì thi tốt nghiệp THPT năm 2018, việc nhà sử học Phan Huy Lê qua đời, và việc Việt Nam kỷ niệm Ngày Báo chí Cách mạng, nhiều tổ chức và cá nhân chống đối đã đồng loạt tuyên truyền xuyên tạc về vai trò ngành báo chí và lịch sử cách mạng Việt Nam.

Cụ thể, nhân lễ kỷ niệm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21 tháng 6), nhiều tổ chức và cá nhân chống đối đã đẩy mạnh tuyên truyền rằng vì thiếu tự do, nền báo chí Việt Nam có chất lượng kém hơn báo chí phương Tây và báo chí chống đối. Chẳng hạn, ông Nguyễn Trung Dân, cựu Phó Tổng Biên tập báo Du Lịch, đã trả lời phỏng vấn đài BBC rằng vì báo chí Việt Nam hiện nay chỉ được viết theo chỉ đạo của Ban Tuyên giáo Đảng Cộng sản, chất lượng báo chí giảm so với trước đây. Bà Bích Vi, cựu phóng viên báo Tuổi trẻ và Phụ nữ TP.HCM, trả lời phỏng vấn đài BBC rằng nhà báo chính thống trong nước chỉ cần làm hài lòng cán bộ lãnh đạo, còn nhà báo hải ngoại phải làm hài lòng độc giả. Vì vậy, nhà báo trong nước “không cần viết đúng chính tả, không cần có kiến thức, không cần cả lương tâm chức nghiệp”; trong khi nhà báo ở hải ngoại phải “giỏi chuyên môn, giỏi ngoại ngữ, kiến thức phong phú, dồi dào”. “Việt Nam Thời báo” do Phạm Chí Dũng cầm đầu cũng tuyên truyền theo hướng tương tự, đồng thời bới móc một số hiện tượng tiêu cực trong báo chí để phê phán tình trạng đưa tin giả trên báo chí chính thống.

Sự thực ai cũng thấy rõ, việc khẳng định rằng báo chí chính thống Việt Nam có chất lượng kém hơn báo chí chống Cộng cho thấy những kẻ lên án cực đoan đã cố tình phủ nhận thực tế bằng tình tiết vun vặt, sai sót không mang tính hệ thống. Về mặt ngôn ngữ, hầu hết báo giấy ở Việt Nam tuân thủ các chuẩn mực về chính tả, ngữ pháp và văn phong, trong khi hầu hết các trang tin chống Cộng không tuân thủ những chuẩn mực đó. Về mặt nguyên tắc nghiệp vụ, báo giấy chính thống ở Việt Nam phải kiểm chứng thông tin trước khi đăng tải, trong khi hầu hết các trang tin chống Cộng không có cơ chế kiểm chứng thông tin và chỉ đưa tin một chiều để tuyên truyền chính trị. Về thành quả công việc, hầu hết các cây bút chống Cộng chỉ bình luận về tin tức mà báo chí chính thống đã đưa. Khi hầu hết báo chí chống Cộng còn viết sai chính tả, ngữ pháp và văn phong báo chí, còn không có cơ chế để kiểm chứng thông tin, còn đưa tin một chiều để tuyên truyền, và còn dùng báo chí chính thống làm nguồn tin chính của mình, thì bà Bích Vi không nên nói rằng báo chí chính thống có chất lượng kém hơn báo chí chống Cộng.

Thực tế thời gian qua đã chứng minh, khi mà báo chí chống Cộng được hưởng nhiều “tự do” hơn báo chí chính thống, họ thực sự “được tự do” hay không? Trong thế kỷ trước, đảng Việt Tân từng ám sát 5 nhà báo đã viết ra sự thật về họ. Năm 2012, báo Người Việt đã bị ép sa thải ông Vũ Quý Hạo Nhiên, sau khi ông Nhiên cho đăng bức thư có nội dung đả kích Mỹ và chế độ Việt Nam Cộng hòa từ một độc giả. Năm 2015, đài RFA đã đuổi việc ông Lê Diễn Đức, sau khi ông Đức viết một bình luận đả kích thất bại của Mặt trận Hoàng Cơ Minh và chế độ Việt Nam Cộng hòa, rồi đăng lên trang Facebook cá nhân của ông. Những ví dụ trên đều cho thấy báo chí phương Tây và truyền thông chống Cộng đã và đang vi phạm nghiêm trọng quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí.

Hơn nữa, không thể nói rằng hệ thống kiểm duyệt đang ngăn phóng viên trở thành những nhà báo tốt, và viết ra những bài báo chất lượng. Theo bộ tiêu chuẩn truyền thông mà các nước phương Tây áp dụng, thì một bài báo tốt phải cung cấp thông tin chính xác, đầy đủ, công bằng cho độc giả, đồng thời không làm tổn hại quyền hợp pháp của những người liên quan. Để viết được một bài báo tốt như vậy, phóng viên phải sử dụng phương pháp khoa học, chứ không chỉ dùng đến tự do. Vì vậy, dù có hay không có hệ thống kiểm duyệt, một phóng viên ham học và có lương tâm vẫn có thể viết ra những bài báo tốt để phục vụ độc giả. Những nhà báo như bà Bích Vi tự chứng minh, họ đã không chịu học hỏi để nâng cao năng lực nghiệp vụ, bởi vậy, thay vì trách báo chí chính thống ngăn mình trở thành một nhà báo giỏi, bà Bích Vi nên tự trách bản thân.