Kỳ III: Hà Huy Sơn – Quan điểm nhá nhem, hành động lập lờ, cơ hội?

Loa Phường

Để đánh giá đầy đủ về vị luật sư này cần tìm hiểu quan điểm, hoạt động của ông ta trong lĩnh vực “đấu tranh dân chủ”:

VỀ QUYỀN LẬP HỘI VÀ XÂY DỰNG XÃ HỘI DÂN SỰ

Trong các bài viết và phát ngôn của Hà Huy Sơn, vấn đề quyền lập hội và xây dựng xã hội dân sự có thể được xem là một trong những nhóm chủ đề nổi bật. Ông thường đăng trên Facebook những đoạn quan điểm ngắn của mình về cách thức xây dựng các phong trào và tổ chức “dân sự” ở Việt Nam. Ngoài ra, ông cũng có 03 bài viết và trả lời phỏng vấn trong chủ đề này:

- Bài “Hậu quả của việc không thừa nhận các hội đoàn, đảng phái  trong xã hội”, viết hồi tháng 10 năm 2013 (17)

- Bài “Cơ sở pháp lý nào cho việc lập hội ở Việt Nam”, viết hồi tháng 1 năm 2014 (18)

- Bài “Một số ý kiến bàn về xây dựng tổ chức xã hội dân sự”, viết hồi tháng 2 năm 2016 (19)

Trong bài cuối cùng vừa nêu, ông Sơn cho rằng để “chuyển hóa một xã hội từ toàn trị sang dân chủ bằng biện pháp hòa bình”, trước tiên phải xây dựng “các tổ chức xã hội dân sự”. Các tổ chức này không nên theo đuổi “những mục tiêu chính trị to tát”, mà nên “bình thường hóa mục tiêu, đời sống hóa hoạt động, dân sự hóa, hợp pháp hóa để phát triển”. Ông cho rằng các tổ chức này nên bắt đầu bằng việc đòi hỏi nhà nước và mọi công dân “phải thực thi Hiến pháp và pháp luật hiện hành”, trước khi đòi thay đổi Hiến pháp. Ngoài ra, ông cũng cho rằng các tổ chức này nên tự chủ về mặt tài chính, phân tán về mặt quyền lực để nhiều thành viên có thể trở thành người lãnh đạo thay thế khi cần, và nên hoạt động công khai thay vì bí mật.

Nhóm “Dự án Vì Công lý” của Trần Vũ Hải, mà Hà Huy Sơn tham gia, dường như cũng đang cố vận hành theo những đường lối mà ông Sơn mong muốn.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng các “tổ chức dân sự” mà ông Sơn hình dung cũng chẳng khác gì các tổ chức chính trị đối lập. Chúng được thành lập không phải để thực hiện một công tác dân sự nào đó – như cung cấp phúc lợi, giải trí, trao đổi kinh nghiệm hay trao đổi học thuật… – nhằm khiến chính phủ không cần nhúng tay vào lĩnh vực dân sự mà chúng đã lo. Thay vào đó, chúng được thành lập để tác động đến các quyết định chính trị của chính quyền và của mọi người. Vì vậy, có thể khẳng định rằng Hà Huy Sơn không muốn phát triển các “tổ chức dân sự”, ông chỉ muốn thành lập các tổ chức chính trị đội lốt “tổ chức dân sự”, rồi dùng các tổ chức này để thay đổi thể chế. Từ đó có thể thấy được tham vọng và ảo vọng của ông Sơn trên con đường dấn thân “đấu tranh dân chủ”

VỀ NHÂN QUYỀN VÀ DÂN CHỦ

Trong bài “Hãy tuân theo quy luật để tồn tại và phát triển” (20), viết hồi tháng 8 năm 2013, luật sư Hà Huy Sơn tuyên bố như sau:

"Lịch sử đấu tranh của nhân loại không ngoài mục đích vì quyền con người, quyền ấy phải ngày càng được đáp ứng đầy đủ và thỏa mãn ở mức cao hơn".

"Lịch sử phát triển của nhân loại là quá trình phát triển của đa nguyên, của tự do, đa dạng hệ ý thức, đa dạng tư tưởng".

Như vậy, Hà Huy Sơn là người theo thuyết sử luận, khá giống các nhà tư tưởng theo chủ nghĩa Marx – Lenin. Trong khi chủ nghĩa Marx – Lenin cho rằng “toàn bộ lịch sử là lịch sử đấu tranh giai cấp”, ông Sơn cho rằng toàn bộ lịch sử là lịch sử của nhân quyền, và nhân quyền sẽ ngày càng được đáp ứng ở mức cao hơn theo quy luật tất yếu của lịch sử. Theo ý kiến riêng của chúng tôi, quan điểm của ông Sơn tự nó thiếu tính đa nguyên. Mặt khác, quan điểm này cũng cho thấy ông có hiểu biết hạn chế về lịch sử, vì khái niệm “nhân quyền” chưa xuất hiện trước thế kỷ 16, và chưa có định nghĩa chung trên phạm vi thế giới trước thế kỷ 20.

Đến tháng 5 năm 2014, Hà Huy Sơn viết một bài mang tên “Hãy sống và chết vì một khế ước xã hội tiến bộ thay vì bất kỳ một điều gì khác”. Nội dung bài viết tương ứng với nhan đề của bài, và nói lên cách ông Sơn định nghĩa nền dân chủ. Tuy nhiên, ông Sơn không cho biết nếu tất cả mọi người đều “sống và chết vì một khế ước xã hội tiến bộ”, thì khế ước này có phục vụ cái gì ngoài chính nó hay không, và khi “khế ước tiến bộ” đã hình thành rồi, thì mọi người còn lý do nào khác để sống và chết. Có vẻ như ông cố giương gân giương cốt để thể hiện vị thế “đầu tàu” bằng dẫn/đẩy đoàn tàu lao theo ông tới cái đích mà chính bản thân ông còn mông lung về nó.

Trong các bài viết về mô hình thể chế, khi cần đưa ra định nghĩa cho các khái niệm, ông Sơn đều trích dẫn Wikipedia tiếng Việt, dù đây được xem là một nguồn không đáng tin cậy và không có giá trị học thuật. Qua chi tiết này, có thể thấy ông có vốn hiểu biết khá hạn chế về lý thuyết chính trị, và không quen đọc, viết các bài nghiên cứu.

Có lẽ vì lý do này, hoặc những lý do thực tiễn khác, mà các phát ngôn chính trị của ông Sơn thường không nhất quán với nhau, thậm chí chéo ngoe. Chẳng hạn, sau vụ ca sĩ Mai Khôi chăng biểu ngữ “Piss on you Trump” hồi tháng 11 năm 2017, ông Sơn bình luận rằng “Lợi ích của dân tộc cao hơn mọi quyền biểu đạt cá nhân. Quan trọng hơn là nội dung biểu đạt lại đi ngược với lợi ích đất nước”, chắc chắn sẽ khiến không ít đồng bọn của ông đang tưởng ông đang phát ngôn như Ban Tuyên giáo TƯ chứ không phải là một “nhà đấu tranh dân chủ” chạy theo giá trị Tây phương!?!

 VỀ CÁCH THỨC HOẠT ĐỘNG CỦA PHONG TRÀO ZÂN CHỦ VIỆT NAM

Trên trang Facebook cá nhân của mình, ông Sơn thường phê bình cách hoạt động của các nhân vật trong phong trào chính trị đối lập, trong đó có các thân chủ của ông. Chẳng hạn, trong một bài post (21), ông đưa ra năm lý do khiến họ thất bại, bao gồm:

- "Các bạn dựng lên tổ chức, đặt ra tôn chỉ quá hoành tráng nhưng thực tế chỉ là hình thức. Khi bị bắt các bạn phải chịu trách nhiệm chung. Những tôn chỉ đó thành “gậy ông đập lưng ông”.

- Một số coi Internet và máy tính như trợ lý của mình nhưng khi bị bắt chính người trợ lý này thành kẻ phản bội lại bạn.

- Một số khác dựa vào Internet để hoạt động bí mật nên chủ quan. Nhưng khi bị phát hiện thì không thể đỡ được.

- Không tìm hiểu pháp luật hiện hành ở mức cần thiết.

- Thực hiện minh bạch ở môi trường ko minh bạch. Tự rắc lông ngỗng".

Năm dòng trên cho thấy lối suy nghĩ và cách hoạt động của Hà Huy Sơn. Ông Sơn không dám làm bất cứ điều gì nằm ngoài sự cho phép của chính quyền, và sẵn sàng cắt gọt mọi thứ của bản thân, kể cả tôn chỉ của tổ chức và sự minh bạch, sao cho ông chui vừa khoảng cho phép đó.

Tác phong chính trị vừa nêu của ông Sơn đã bộc lộ trong đợt bầu cử Quốc hội đầu năm 2016. Khi nhiều gương mặt của phong trào đối lập Việt Nam đồng loạt tự ứng cử làm Đại biểu Quốc hội theo lời kêu gọi của ông Nguyễn Quang A, luật sư Hà Huy Sơn không tham gia cùng họ, dù đã được ông Mai Xuân Dũng tế nhị viết bài nhắc nhở. Quyết định của ông Sơn được các blog ủng hộ chính quyền giải thích như sau:

"Luật sư Sơn có thể là một người biết sử dụng danh xưng “luật sư nhân quyền” của mình để kiếm tiền, song nhãn quan nghề nghiệp, cùng việc nhận thức rõ chức trách, nhiệm vụ của một đại biểu Quốc hội, đã chỉ cho ông biết điểm dừng, biết đâu là giới hạn nên tới và đâu là nơi không nên nhúng tay vào! Cho nên, thật dễ hiểu tại sao cũng là luật sư, song luật sư Sơn đầy cơ hội, ranh mãnh, chưa bao giờ dính vào các vụ án liên quanđến bản thân, trong khi đó những cái tên như Trần Vũ Hải, Trần Thu Nam và Lê Văn Luân thì hoàn toàn khác". 

Chú thích:

(1) https://www.facebook.com/huyson.ha.3/about

(2) https://lichsuxahoidansuvietnam.wordpress.com/2018/01/16/ho-so-chu-hao/

(3) http://www.bbc.com/vietnamese/vietnam/2015/09/150930_espionage_trial

(4) https://lichsuxahoidansuvietnam.wordpress.com/2017/12/05/du-an-phuc-vu-cong-ly/

(5) http://diendanctm.blogspot.com/2014/02/phong-van-ls-ha-huy-son-tu-geneve_6.html

(6) http://www.bbc.com/vietnamese/vietnam/2014/02/140203_upr_preview

(7) https://www.danluan.org/tin-tuc/20160524/tong-thong-obama-nhieu-nha-hoat-dong-bi-ngan-can-tham-du-cuoc-hop-voi-ong

(8) http://www.bbc.com/vietnamese/forum/2016/05/160525_vn_activists_integrity

(9) https://xuandienhannom.blogspot.com/2016/05/loi-nhan-khan-cua-ls-ha-huy-son.html

(10) http://www.molang0205.com/2015/11/chan-dung-luat-su-ha-huy-son-e-ruot.html

(11)  http://nguyentandung.org/ban-chat-vu-viec-ba-le-hien-duc-tai-so-tt-tt-ha-noi.html

(12) http://nguoinhaqueblog.blogspot.com/2016/07/ha-huy-son-mot-luat-su-ngu-dot.html

(13) http://www.gocnhinthoidai.org/2016/10/a-lo-chan-tuong-luat-su-ha-huy-son-vo.html#.Wn2CA7MxXIV

(14) http://www.danoan.net/2016/07/luat-su-ha-huy-son-thang-an.html

(15) http://hoangthinhatle.com/bai-noi-bat/chien-cong-moi-cua-htx-to-toan-thua/

(16) http://thongluan2016.blogspot.com/2017/11/vai-ieu-trao-oi-cung-luat-su-ha-huy-son.html

(17) https://www.danluan.org/tin-tuc/20131007/ha-huy-son-hau-qua-cua-viec-khong-thua-nhan-cac-hoi-doan-dang-phai-trong-xa-hoi

(18) https://www.danluan.org/tin-tuc/20140121/co-so-phap-ly-nao-cho-viec-lap-hoi-o-viet-nam

(19) https://www.danluan.org/tin-tuc/20160203/mot-so-y-kien-ban-ve-xay-dung-to-chuc-xa-hoi-dan-su

(20) https://www.danluan.org/tin-tuc/20130829/ha-huy-son-hay-tuan-theo-quy-luat-de-ton-tai-va-phat-trien

(21) http://www.danquyen.net/2017/11/luat-su-ha-huy-son-tiet-lo-li-do-toan.html