Đức sẽ phạt nặng nhà cung cấp mạng xã hội không xóa tin xấu

Loa Phường

Hạ viện Đức vừa mới thông qua đạo luật về an ninh mạng mới thứ 6 tuần trước trong đó có thể phạt tới mức 50 triệu Euro nếu các nhà cung cấp mạng xã hội như Twitter, Facebook, Google,... không xóa các bài viết được người đọc báo cáo trong vòng 24 tiếng với những nội dung "fake news" (tin giả) hoặc "hate speech" (giọng điệu thù địch). Với những nội dung không thể hiện rõ mà hàm chứa ẩn ý thì phải xóa trong vòng 7 ngày. 

Trước đó, báo chí phản ánh Chính phủ Đức tìm cách xiết chặt quản lý “ngôn luận” trên mạng xã hội. Năm 2014, Đức đã thông qua Luật An ninh mạng, theo đó dư luận đánh giá “Đức trở thành nước đi đầu ở châu Âu trong xây dựng luật an ninh thông tin, tiến tới đưa hạ tầng mạng của quốc gia này vào nhóm an toàn nhất thế giới. Luật an ninh thông tin mới của Berlin hướng tới mục tiêu cải thiện tình hình an ninh thông tin của các doanh nghiệp và cơ quan công quyền cũng như bảo vệ tốt hơn cho người dân Đức trên môi trường mạng Internet.”

Mới đây, Đức thành lập bộ tư lệnh an ninh mạng dự kiến hơn 13.500 quân. Từ cuối năm 2016, báo chí Đức đưa tin:  “bà Merkel đang xem xét áp dụng khoản phạt lên tới 500.000 Euro (khoảng 522.000USD) đối với Facebook và các mạng xã hội khác, nếu các trang này để lan tràn tin tức sai sự thật mà không xóa bỏ kịp thời.”

Cùng với Đức, Liên minh EU và các nước Châu Âu gia tăng gây sức ép lên các công ty cung cấp mạng xã hội của Mỹ. Các công ty truyền thông cũng phải chịu sức ép từ chính quyền phương Tây, vì không hành động kịp thời để xóa các nội dung liên quan đến các nhóm khủng bố và tổ chức cực hữu. Vào tháng 12/2016, hội nghị châu Âu đã đưa ra cảnh cáo rằng đã hết thời gian cho các công ty công nghệ Mỹ chứng minh sự nghiêm túc của họ về việc xử lý các phát ngôn ác ý hoặc chấp nhận các quy định nghiêm ngặt hơn.

Trước các biện pháp cứng rắn từ chính quyền Đức, cuối cùng Facebook đã thông báo về việc đem vào thử nghiệm một công cụ được thiết kế để chống các tin tức sai sự thật (fake news tool). Theo như xác nhận của tạp chí Financial Times, công cụ phát hiện tin tức giả của Facebook là một quy trình gồm: tố cáo của người dùng, kiểm tra của bên thứ 3 và cắm cờ cảnh báo từ phía Facebook cho các tin giả.

Việc mở rộng áp dụng công cụ này cho các nước khác vẫn chưa được xác nhận. Tuy nhiên, theo tuyên bố từ phía Facebook, công ty đang tiếp tục nghiên cứu và xem xét việc áp dụng trên phạm vi toàn cầu một khi đã xác nhận được các thách thức phải đối mặt.

Nước Anh cũng đã rút ra bài học kinh nghiệm từ Đức. Chính quyền nước này đang lôi kéo các nhà điều hành của Facebook, Google, và Twitter vào một cuộc điều tra để xác nhận các khả năng xung quanh việc tin tức sai sự thật trên mạng xã hội có thể làm suy yếu chế độ dân chủ.

Hiện nay, Chính phủ Việt Nam đang lấy ý kiến cho bản Dự thảo Luật An ninh mạng với đối tượng áp dụng là cơ quan, tổ chức, cá nhân Việt Nam, tổ chức, cá nhân nước ngoài trực tiếp tham gia hoặc có liên quan tới hoạt động quản lý, cung cấp, sử dụng không gian mạng và bảo vệ an ninh mạng của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Các hành vi bị nghiêm cấm là “1. Sử dụng không gian mạng xâm phạm chủ quyền, lợi ích, an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội. 2. Đăng tải thông tin chống nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân, trái đạo đức, thuần phong mỹ tục trên không gian mạng. 3. Xâm nhập, chiếm đoạt trái phép thông tin, tài liệu. 4. Tấn công mạng. 5. Khủng bố mạng”. Như vậy so với Đức và một số nước khác, Việt Nam bị xem là chậm chạp trong ban hành Luật An ninh mạng cũng như đưa ra các “thiết chế” với các nhà cung cấp mạng xã hội. Mức phạt sẽ phải chờ Nghị định ban hành. Như vậy, mất một thời gian khá lâu nữa, vấn đề “ngôn luận” trên mạng xã hội mới có luật riêng để điều chỉnh.

So sánh “hiện tượng” tăng cường siết chặt “tự do ngôn luận” trên mạng xã hội của Đức và các chính phủ phương Tây cho thấy, các nước này đang ban hành những văn bản luật trái với tiêu chí “dân chủ”, “dẫm đạp lên hiến pháp”, “chà đạp lên quyền tự do ngôn luận”. Lấy ví dụ “để đánh giá một bài viết liệu có phải là "fake news" hay "hate speech" không thể nào nhờ vào cảm tính của một người đọc mà phải dựa vào yếu tố xác thực của sự kiện, quan niệm của mỗi quốc gia, mỗi vùng miền. Chỉ với một người xem xét và công ty phải có trách nhiệm xóa trong vòng 24 tiếng thì đó là bộ luật chà đạp lên quyền tự do ngôn luận của công dân”.

Dự kiến, nếu bộ luật luật này ban hành, nước Đức đã đưa mình vào danh sách những nước kiểm duyệt mạng Internet gắt gao nhất thế giới. Mong rằng, trong quá trình xây dựng Luật an ninh mạng Việt Nam, chính phủ Việt Nam nên tham khảo luật này của Đức và một số nước Châu Âu. Trước khi phê duyệt, cần tăng cường tuyên truyền, đem so sánh các chế tài của Việt Nam với các nước dân chủ phương Tây kể trên, nhất là giới đấu tranh dân chủ cuội trong nước.